Testament

Waarom een testament?
Die vraag wordt vaak gesteld. Immers, er is een regeling in de wet. Deze regeling is in 2003 na jaren van politieke discussie in het wetboek opgenomen. Hierin zijn algemene regels over het erven opgenomen. Verder is er een basisregeling opgenomen hoe het erven in zijn werk gaat als binnen het gezin één van de ouders overlijdt. Daar zit ‘m de kneep. Het is een basisregeling die gemaakt is voor de gemiddelde Nederlander. En laten we wel wezen, dat bent u niet! De regeling is heel beperkt. Daarnaast is het ook alleen maar een regeling voor een gezinssituatie met gehuwde ouders en kinderen, waarbij er niet heel veel vermogen is en alles koek en ei is.

Niet bij iedereen is sprake van een gezinssituatie. Ook dan is het verstandig de notaris te vragen hoe de wet het geregeld heeft en wat u dan nog moet en wilt regelen. Kortom, er zijn zoveel meer situaties waar ook iets geregeld zou moeten worden. De wet geeft de mogelijkheid om dit in een testament te regelen.

Ik heb al een testament
Een testament dat meer dan tien jaar oud is, is een verouderd testament. Het is verstandig om ons het testament te laten nakijken. Dit heeft te maken met de vele recente wetswijzigingen en de diverse uitspraken van rechters. Overigens is zo’n adviesgesprek gratis en verplicht het u tot niets.
Het heeft erg lang geduurd voor de nieuwe erfrechtwet klaar was. Deze wet is in 2003 ingevoerd. In de tientallen jaren daarvoor zijn er weinig wetswijzigingen geweest die belangrijk waren voor de inhoud van de testamenten, het lag een beetje stil. De afgelopen jaren is er een aantal wetten ingevoerd die heel belangrijk zijn voor het erven en ook voor de belasting die na het overlijden verschuldigd is.
Door deze wetswijzigingen kan het zijn dat bij het overlijden het testament de nabestaanden niet die bescherming biedt die u verwacht had. Of dat er belasting bespaard had kunnen worden door het testament aan te passen aan de huidige regels en mogelijkheden.

Wat is niet geregeld in de wet?
Alleen de eigen kinderen erven. Veel ouders vinden het belangrijk dat wat zij hebben opgebouwd naar hun (klein-)kinderen gaat. Dit noemen we ‘clausule privé’ of ‘uitsluitingsclausule’. Mocht uw (klein-)kind scheiden, dan heeft de ex-echtgenoot volgens de wet recht op de helft hiervan.
Executeur
De spil in het nieuwe erfrecht is de executeur. De executeur heeft na een overlijden de touwtjes in handen en kan meteen de zaken regelen. De langstlevende kan executeur zijn, maar ook de kinderen of een andere (onafhankelijke) persoon, zoals de notaris. Een executeur is vooral belangrijk als er iets bijzonders is. Bijvoorbeeld als er ruzie is, als niet zeker is of er schulden zijn, als niet alle erfgenamen bekend zijn, of als de rechter wellicht zou moeten meebeslissen. Heeft u goeddoel-instellingen aangewezen als erfgenamen, dan is een executeur heel praktisch. Als er minderjarige kinderen zijn bijvoorbeeld heeft de rechter een rol, ook bij onderbewindstelling. De executeur kan deze rol dan overnemen. Ook hier geldt: er is niet automatisch een executeur. Dat moet geregeld worden in een testament.
Zonder executeur komt het ook wel goed, maar het is een stuk lastiger en daardoor meestal duurder.
Onterven kinderen of aanpassen erfdelen
Kun je kinderen onterven? Kinderen hebben - ook nu nog – recht op een minimaal erfdeel, de legitieme portie. U kunt in uw testament opnemen dat een van de kinderen niet meer zal erven dan zijn of haar legitieme portie. U kunt een kind ook onterven in uw testament. Maar, dan heeft dit kind 5 jaar de tijd, nadat het heeft gehoord dat u bent overleden, om alsnog deze minimumportie op te eisen.
Voogdijregeling kinderen
Als beide ouders zijn overleden dan is het prettig om nu al zeker te weten dat de kinderen een goed en veilig thuis zullen krijgen. Dat kunt u in een testament vast laten leggen. De kinderrechter zal in bijna alle gevallen uw wens volgen.
Een goeddoel opnemen in het testament
De goede doelen horen niet bij de wettelijke erfgenamen. Dus als u een goed doel wilt bevoordelen dan moet dit uitdrukkelijk bepaald worden in uw testament. U leest hier meer over onder het kopje ANBI instellingen.

Testamenten voor gezinnen
Vroeger hadden we bij een echtpaar met kinderen eigenlijk maar twee smaken: vruchtgebruiktestamenten en ouderlijke boedelverdelingstestamenten. Nu kunnen we alle kanten op, ook voor samenlevers met een gezin. Natuurlijk zijn er bepaalde regels die gelden en is het verstandig om goed na te blijven denken, maar er is heel veel mogelijk.
Aanvullen basisregeling: wanneer mag het naar de kinderen?
De basisregeling van de wet houdt in dat de langstlevende ouder volledig eigenaar blijft van alles wat er is. De kinderen doen wel mee, maar alleen op papier. Wij noemen dit een vordering. Ze hebben verder niets te zeggen. De kinderen zijn pas aan de beurt als de langstlevende ouder overlijdt. Als de langstlevende zelf alles wil opmaken, dan kan dat.
Maar, is het wel de bedoeling dat de langstlevende de maximale bijdrage voor de zorgkosten betaalt?
En, stel dat de langstlevende een nieuwe relatie aangaat, is dat een moment waarop de kinderen zekerheid zouden moeten hebben dan hun erfdeel wel wordt uitgekeerd?
We kunnen in een testament vastleggen op welk moment de kinderen hun erfdeel alvast mogen hebben.
Aanvullen basisregeling: belastingbesparing
In de wettelijke regeling is maar beperkt de mogelijkheid opgenomen om erfbelasting te besparen. Dat er wellicht belasting betaald moet worden weten we allemaal, maar het is niet nodig om teveel belasting te betalen. Ook is het soms mogelijk erfbelasting door te schuiven naar het moment dat de tweede van de ouders overlijdt. Door er goed over na te denken en gebruik te maken van de mogelijkheden die de belastingwetten bieden, kan er bespaard worden en soms zelfs fors. Dit moet dan wel op de juiste manier in het testament zijn opgenomen. Het fiscaal voordelig overhevelen van vermogen van generatie naar generatie wordt estate planning genoemd. Als estate planners zijn wij aangesloten bij de EPN, de vereniging van Estate Planners in het Notariaat. Onze kennis is daardoor steeds up to date. Zie www.epn-notaris.nl

Samengestelde gezinnen, gehuwd of als samenlevers.
Bij het opstellen van testamenten voor samengestelde gezinnen komt veel kijken. De langstlevende partner moet ook dan goed verzorgd achter blijven, maar er wordt soms anders naar de belangen van de eigen kinderen gekeken. Ook is het soms juist de bedoeling dat de kinderen en de stiefkinderen gelijk erven. Soms ook, hebben deze kinderen nog een erfdeel tegoed van een vooroverleden ouder. Als u ons vertelt wat belangrijk is voor u, dan vertellen wij u wat de mogelijkheden zijn.

Alleenstaanden of alleengaanden
Ook als u geen kinderen of partner heeft, is het belangrijk om een testament te laten opstellen. Dan is een executeur nog belangrijker. Als u geen testament heeft gemaakt, bepalen de wettelijke regels wie er van u erft. Het is de vraag of u wilt dat verre neven en nichten van u erven. Het kan veel onderzoek vergen om te bepalen wie uw erfgenamen zijn. Dit kost tijd, met alle kosten van dien. In die tussentijd kan de executeur ervoor zorgen dat de zaken wel alvast geregeld kunnen worden. Door een executeur te benoemen en aan te geven wie er van u erft voorkomt u onduidelijkheid.

ANBI, of Goeddoelinstellingen
Goeddoelinstellingen, of ANBI’s (Algemeen Nut Beogende Instellling) zoals ze tegenwoordig ook wel genoemd worden hoeven geen belasting te betalen als ze schenkingen krijgen of als ze uit een nalatenschap iets verkrijgen. Om hiervoor in aanmerking te komen moeten ze aan de regels van de belastingdienst voldoen. Alle ANBI’s die aan de regels voldoen zijn geregistreerd bij de belastingdienst. U kunt van iedere goeddoel instelling nagaan of deze aan de eisen voldoet en er dus geen belasting af gaat als u iets schenkt of nalaat.
Als u een goeddoelinstelling in uw testament als erfgenaam aanwijst is het belangrijk om in dat testament ook een executeur aan te wijzen. Immers, de medewerkers van het Koningin Wilhelminafonds of het Rode Kruis reizen niet zelf naar alle delen van het land om inboedel uit te zoeken of een huis te verkopen. Omdat de goeddoelinstellingen bij het al dan niet aanvaarden van erfenissen ook weer aan regels zijn gebonden, is het verstandig om ons, de notaris, aan te wijzen als executeur. Wij weten precies wat de regels zijn voor de goeddoelinstellingen en hoe zij graag willen dat de zaken geregeld worden. Wij hebben ook daar veel ervaring mee.

Testamenten voor (agrarische) ondernemers
Er zijn maar drie dingen echt belangrijk in een testament van een (agrarische) ondernemer:
flexibiliteit, flexibiliteit en flexibiliteit.

Flexibiliteit door de executeur/afwikkelingsbewindvoerder
Dit kan worden bereikt door in het testament niet alleen te regelen dat er bij het overlijden een executeur zal zijn die de lopende zaken in de onderneming snel kan overnemen, maar ook door deze executeur alle bevoegdheden toe te kennen die maar mogelijk zijn in de vorm van aan afwikkelingsbewind om ook beleidsbesluiten te kunnen nemen. Dit geeft de executeur alle mogelijkheden om naar bevind van zaken te handelen en de daarvoor benodigde flexibiliteit. Overigens is het ook mogelijk om een team aan te wijzen als executeurs- /afwikkelingsbewind-
voerders. Deelnemers aan dit team zouden de beoogde bedrijfsopvolger en/of iemand van de familie en een aantal onafhankelijke adviseurs kunnen zijn, zoals de accountant en de notaris. Voor de persoon van de executeur-afwikkelingsbewindvoerder of het team dat het op zich gaat nemen de zaken af te wikkelen zou u dezelfde personen aan kunnen wijzen als in de ondernemersvolmacht. Meer hierover bij ONDERNEMERSVOLMACHT

Flexibiliteit door het testament
Door in het testament niet (verplicht) voor te schrijven hoe de nalatenschap met daarin de onderneming moet worden verdeeld, kan op het moment van overlijden gekeken worden wat voor de erfgenamen en voor de onderneming de beste keuze is. In de huidige erfrechtwet is het mogelijk in een testament een zogenaamde quasi wettelijke verdeling vast te leggen. De basis van het testament is net als onder de oude regelingen de bescherming en keuzevrijheid van de langstlevende echtgenoot. Verder legt u vast wie uw erfgenamen zullen zijn. Nieuw is dat de langstlevende echtgenoot als executeur-afwikkelingsbewindvoerder, zelf kan bepalen in hoeverre hij of zij gebruik wil maken van deze bescherming. Zelfs kan bepaald worden dat iemand anders of een team van executeurs-/afwikkelingsbewindvoerders overlegt wat hier het meest verstandig is om te doen.
Een testament waarbij eigenlijk wordt opengelaten wat ieder van de erfgenamen krijgt, veel flexibeler kan het niet.

Flexibiliteit in de te betalen erfbelasting
Dat er erfbelasting verschuldigd is bij een overlijden, is een gegeven. We betalen allemaal belasting. Het is alleen niet nodig om teveel belasting te betalen. De Successiewet kent een heel aantal mogelijkheden om belasting te besparen of uit te stellen. Deze kunnen we in het eerder gemelde testament naast de flexibele regeling over de verkrijgingen van de erfgenamen opnemen. Na het overlijden kunnen we dan een aantal scenario’s bespreken en doorrekenen. De executeur-afwikkelingsbewindvoerder kan dan beslissen welke scenario met bijbehorend prijskaartje het beste past bij de erfgenamen en bij de onderneming.
Bedrijfsopvolgingsvrijstelling
In de Successiewet is op dit moment een grote vrijstelling opgenomen als de onderneming 5 jaar wordt voortgezet. Om gebruik te kunnen maken van deze vrijstelling is het belangrijk dat de juiste bepalingen in het testament zijn opgenomen, zodat bij het overlijden de mogelijkheid bestaat om met gebruikmaking van deze regeling de onderneming voort te zetten. Immers, als de onderneming wordt beëindigd is er niet alleen erfbelasting verschuldigd, maar ook inkomstenbelasting en die moeten dan wel meteen worden betaald.
Het vermogen van de agrarische ondernemer
Het vorenstaande geldt uiteraard ook voor de agrarische ondernemer. Wellicht nog wel meer, omdat er veelal wordt samengewerkt binnen de agrarische onderneming en het de bedoeling is dat de mede ondernemer het bedrijf kan voortzetten. Dan is het met name van belang dat het testament de mogelijkheden biedt om gebruik te maken van de bedrijfsopvolgingsvrijstelling voor de erfbelasting. Het zal namelijk veelal zo zijn dat er niet veel liquide middelen zijn om belasting te betalen of om erfdelen uit te keren. Het vermogen zit vast in de onderneming. Met name dan is een flexibele regeling zeer van belang.

Stichting Bewind en Executele Varekamp Notariaat
De stichting Bewind en Executele Varekamp Notariaaat is opgericht toen we wat vaker de vraag kregen of we iemand wisten die op betrouwbare wijze als bewindvoerder of als executeur (zaakwaarnemer) kon optreden. Om aan deze vraag tegemoet te komen is sinds enige jaren is aan Varekamp Notariaat de stichting: Stichting Bewind en Executele Varekamp Notariaat verbonden. In opdracht van deze stichting worden op professionele wijze nalatenschappen afgewikkeld en vermogens beheerd.
Voor de stichting geldt dat zij daarbij betrouwbaarheid, onafhankelijkheid en transparantie van het allergrootste belang vindt. Het is immers het vermogen van iemand anders wat (tijdelijk) beheerd wordt.
Wie zijn er bij deze stichting betrokken?
De stichting: Stichting Bewind en Executele Varekamp Notariaat geeft opdracht aan de medewerkers van Varekamp Notariaat, het notariskantoor in Dwingeloo, om de betreffende werkzaamheden te verrichten. Immers, ons kantoor heeft een ruime kennis en ervaring ondermeer op het gebied van het afwikkelen van nalatenschappen.
Waarom de stichting inschakelen?
De executeur is degene die door de overledene in een testament is aangewezen om alle zaken te regelen na het overlijden. Door de stichting aan te wijzen als (professioneel) executeur bent u er zeker van dat er altijd iemand is om na uw overlijden de zaken te regelen.
De hulp van de stichting wordt ook ingeroepen om als bewindvoerder op te treden, bijvoorbeeld voor een alleenstaande die geestelijk zelf niet meer in staat is zijn financiële zaken te regelen of voor een gehandicapt of minderjarig kind. Ook dan weet u zeker dat na uw overlijden het vermogen van deze kinderen goed en veilig wordt beheerd.
Wat kost het om de stichting in te schakelen?
Het inschakelen van de stichting kost u niets extra’s. U betaalt de kosten van het notariskantoor. Er zijn geen bemiddelingskosten.